Odroczenia wykonania kary jest wyjątkiem od zasady bezzwłocznego jej wykonania, dlatego też każdy złożony do sądu wniosek w przedmiocie odroczenia wykonywania kary powinien być należycie umotywowany, udokumentowany i spełniać warunki określone w ustawie.
Wniosek o odroczenie wykonywania kary możliwy jest jedynie wówczas, gdy wykonywanie kary nie zostało jeszcze rozpoczęte, nie można zatem wnioskować o odroczenie kary już odbywanej. Wniosek składa się do sądu, który wydał wyrok skazujący na karę pozbawienia wolności. Wniosek podlega opłacie w kwocie 80 zł.
Obligatoryjne odroczenia wykonania kary
Sąd ma obowiązek obligatoryjnie udzielić odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności aż do czasu jego ustania w przypadku, gdy skazany cierpi na chorobę psychiczną lub inną ciężką chorobę uniemożliwiającą wykonywanie tej kary. Za ciężką chorobę uznaje się taki stan, w którym umieszczenie skazanego w zakładzie karnym może zagrażać jego życiu lub spowodować dla jego zdrowia poważne niebezpieczeństwo. Wniosek może złożyć skazany lub jego pełnomocnik. Do wniosku należy dołączyć pełną posiadaną dokumentację lekarską.
Fakultatywne odroczenie wykonania kary
Sąd może ale nie musi odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności jeżeli np.
- natychmiastowe wykonanie kary pociągnęłoby dla skazanego i jego rodziny zbyt ciężkie skutki,
- także jeśli zakład karny, w którym skazany ma odbywać karę, jest nadmiernie przeludniony, to znaczy, gdy powierzchnia w celi na jedną osobę wynosi mniej niż 3 m kw.
Odroczenia z tej przyczyny nie udziela się jednak skazanym, którzy dopuścili się przestępstwa z zastosowaniem przemocy lub groźby jej użycia, skazanym w warunkach recydywy, a także skazanym za przestępstwa popełnione w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych
Zbyt ciężkie skutki dla skazanego i jego rodziny oznaczają taką sytuację, gdy osadzenie w więzieniu spowodowałoby oczywiste, czy wręcz rażące i niesprawiedliwe pogorszenie sytuacji zdrowotnej, ekonomicznej, osobistej skazanego jak również w odniesieniu do jego rodziny. To pogorszenie mogłoby spowodować stałe i nieodwracalne zmiany na szkodę skazanego i jego rodziny np. choroba lub inwalidztwo skazanego lub członka jego rodziny, wówczas Sąd może odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności na okres do 6 miesięcy. W sytuacji braku możliwości zapewnienia skazanemu warunków odbywania kary wymaganych przez przepisy prawa z uwagi na nadmierną liczbę osadzonych, odroczenie w takim przypadku może być udzielone kilkakrotnie, jednakże łączny okres odroczenia nie może przekroczyć 1 roku. W przypadku ciąży, urodzenia dziecka sąd może, odroczyć wykonywanie kary. Odnosi się to nie tylko do okresu samej ciąży i okresu po urodzeniu dziecka, ale również sprawowania nad nim opieki do ukończenia przez nie trzeciego roku życia. We wniosku można również powoływać się na inne ważne konieczność życiowe:
- niezbędnej pomocy w prowadzeniu gospodarstwa rolnego,
- zapewnienia utrzymania rodzinie,
- potrzebę ukończenia szkoły,
- różne zdarzenia losowe.
W przypadku składania dokumentacji medycznej musi być ona kompletna, przy czym np. termin operacji nie musi być przesłanką wystarczającą do odroczenia. To samo dotyczy kontynuowania nauki kiedy zakończenie etapu nauczania jest dość odległe.
Jeśli odroczenie wykonania kary nieprzekraczającej 2 lat pozbawienia wolności będzie trwało przez okres co najmniej jednego roku – sąd może warunkowo zawiesić wykonanie tej kary. Takie odroczenie wykonania kary może być traktowane jako przesłanka do wystąpienia o warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności.